Başkanlık sisteminin birinci dönemi sona erdi, 5 yıllık bilanço açıklandı
ANKARA – Türkiye Büyük Millet Meclisi, 14 Mayıs’ta yapılacak seçim öncesi son toplantısını yaptı. Milletvekillerinin son gündemi Amasra Maden Kazası Araştırma Raporu, son oylama ise Radyo Televizyon Üst Kurulu üye seçimi oldu. Konsey. 5 yıl süren 27. yasama dönemi geride kaldı.
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNİN İLK 5 YILI…
Bu dönemin diğerlerinden farkı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin uygulandığı ilk yasama dönemi olmasıdır. Türkiye’nin 18 Haziran 2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçmesiyle birlikte Türkiye’nin yaklaşık 100 yıllık idari yapısı değişti. Anayasa değişikliği referandumu sonucunda yürürlüğe giren bu sistem değişikliği Meclis çalışmalarını da yakından etkilemiştir. Başbakanlık makamı kaldırılmış ve tüm yürütme yetkileri cumhurbaşkanına devredilmiştir. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Meclis’te milletvekillerinin onayladığı kanunlar kadar etkiliydi.
BAŞKANLIK SİSTEMİ TARTIŞMASI, ‘TAMAM YA DEVAM’ SEÇİMİ
Yeni sistemde yürütme erki Cumhurbaşkanı olunca, ülke bütçesinin Meclis’e sunulmasından üst düzey bürokratların atanmasına kadar ‘sınırsız’ yetkilerle donatıldı. TBMM’de alınacak birçok kararın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile alınmış olması son 5 yıldır ana tartışma konusu oldu. Öyle ki tek bir kişinin ‘sınırsız’ yetkilerinin ülke ekonomisine ve demokrasiye olumsuz etkileri olmuş, sistemin değiştirilmesi gerektiğini savunan muhalefetin temel seçim vaadi, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçmek olmuştur. Cumhurbaşkanlığı sistemi ile ülkenin güçlendiğini ve dünyada rekabetçi bir konuma ulaştığını savunan hükümet, sistemi korumaya odaklandı.
5 YILDA 139 HUKUK, 140 KHK
Türkiye bu temel tartışma ekseninde 14 Mayıs seçimlerine giderken, CHP İstanbul Milletvekili İbrahim Kaboğlu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin 5. yılında yürütülen meclis çalışmalarına odaklandı.
Yasama yetkisinin, sistemin yürürlükte olduğu 5 yılda Cumhurbaşkanlığı kararname ve kararlarıyla yürütmenin eline geçtiğini savunan Kaboğlu’nun raporuna göre, 27. yasama döneminde 2 bin 880 farklı düzenleme getiren 140 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yürürlüğe girdi. TBMM’de uluslararası anlaşmalar hariç 139 yasa kabul edildi. . Yani Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin sayısı, TBMM’den geçen yasa sayısını geçti. Kaboğlu’na göre, sistem değişikliğiyle birlikte cumhurbaşkanına ‘paralel kanun yapma yetkisi’ verildi.
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN CUMHURBAŞKANLIĞI KARARLARI
Ayrıca bu Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin üçte biri daha sonra çıkarılan diğer Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile değiştirilmiş veya iptal edilmiştir. 5 yılda çıkarılan “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” sayısı 83’e ulaştı.
CHP’DEN AYM’YE 199 İPTAL BAŞVURUSU
Devlet yönetiminin “tek kişinin” tercihlerine indirgenmesi sonucunda anayasa kurallarının uygulanamaz hale geldiğine değinilen Kaboğlu’nun raporunda, CHP’nin seçim döneminde Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı iptal başvurularına ilişkin bilgi verildi. 5 yıllık Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi de paylaşıldı. Buna göre, yürürlüğe giren 458 düzenlemeden 199’u iptal edilmek üzere Anayasa Mahkemesi’ne götürüldü.
5 YILLIK ÇANTA YASALARININ ÖZETİ
İlgisiz birçok konunun aynı önerge içinde gereği gibi tartışılmadan yasalaşmasına zemin hazırlayan torba yasa usulü, geçtiğimiz yasama yılında muhalefetin en çok eleştirdiği konulardan biri oldu. Kaboğlu’nun çalışmasına göre, 5 yılda TBMM’de yasalaşan 139 yasa tasarısının 52’si torba yasa tasarısıydı ve bu yasalarla birlikte çoğu kritik nitelikte 2 bin 503 düzenleme yapıldı. 5 yılda Meclis’in en fazla mesai yapan komisyonu, torba önerilerin görüşüldüğü Plan ve Bütçe Komisyonu oldu. Kurul 5 yılda 52 kez toplanmıştır.
DÜŞÜK KOMİSYONLAR
Meclis’in diğer ihtisas komisyonlarının çalışma saatleri, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve torba kanun tekniğinin tercih edilmesi nedeniyle azaltıldı. En az çalışan komisyonlardan biri de Anayasa Kurulu’ydu. Birçok anayasaya aykırı argümana rağmen, bu kurul 5 yılda sadece 3 kez toplanmıştır.
27’nci yasama döneminde Adalet Kurulu 21 kez toplandı ancak Kaboğlu’nun çalışmasına göre kurul, konjonktürel siyasi hesaplar için sonlu değişiklik ve düzenlemelerin ötesine geçemedi.
5 yılda en az çalışan komitelerden ikisi Sağlık ve Çevre Komiteleri olmuştur. Kovid-19 pandemisine, iklim krizine ve hükümetin “çılgın” projelerine rağmen komiteler 5 yılda iki kez toplanabildi.
BAŞKANLIK SİSTEMİNİN TARTIŞMA YÖNETMELİĞİ
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte son 5 yılda muhalefetin ve kamuoyunun itiraz ettiği birçok düzenleme TBMM’de hayata geçirildi. İlde birden fazla baro bulunmasının önünü açan çok barolar düzenlemesi, siyasi partilerin ittifak halinde seçimlerini düzenleyen seçim kanunu, sansür kanunu olarak tanımlanan dezenformasyonla gayret kanunu Muhalefet tarafından, öğretmenlerin meslek kademelerini düzenleyen öğretmenlik mesleği kanunu ortada, bekçilere silah kullanma yetkisi veren kanun tartışmaları başlıca düzenlemelerdir. kaydedildi. 5 yılın en gerici Cumhurbaşkanlığı kararlarından biri de Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi oldu.
MECLİS KESİN SONUÇLARDAN 3 GÜN SONRA AÇILACAK
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Yüksek Seçim Kurulu tarafından 14 Mayıs’ta yapılacak 28’inci Dönem Genel Seçimlerinin kesin sonuçlarının açıklanmasından 3 gün sonra saat 14:00’te açılacak. Toplantıya en yaşlı üye başkanlık eder.
